Opheffen bodemverdichting op grasland - Frank Maes
Bodemverdichting Praktijkveld- Bodembewerking
- Bodemverdichting
Melkveehouder Frank Maes runt samen met zijn vrouw Kristel het melkveebedrijf ‘De Maaihoeve’ gelegen te Lommel. Hij streeft naar een optimaal rantsoen. Daarbij wil hij zoveel mogelijk rendement halen uit de door hun zelf geproduceerde voedermiddelen.
Frank en Kristel staan garant voor de verzorging van inmiddels 135 melkkoeien en bijhorend jongvee. Het bedrijf telt ongeveer 80 hectare landbouwgrond, voldoende om het grootste gedeelte van het basisrantsoen zoals gras, maïs, voederbieten en wintergerst zelf te produceren. Melkveehouder Frank hecht dan ook veel waarde aan het zo optimaal mogelijk benutten van alle zelf geproduceerde voerproducten.
Afgelopen twee teeltjaren (2023 + 2024) werden echter gedomineerd door natte weersomstandigheden. Melkveehouder Frank ondervindt de negatieve gevolgen hiervan op zijn recent ingezaaid grasklaver perceel. Het gras blijft achter in groei en brengt bijgevolg niet de gewenste opbrengsten op. Na een voorgaande teelt van maïs en voederbieten, werd in het najaar van 2023 het perceel ingezaaid met grasklaver. Dit perceel kent een geschiedenis van een hoge grondwaterstand en verdroogt hierdoor nooit volledig. Dit maakt het perceel ideaal voor gras, maar kan het voor andere gewassen uitdagender zijn als er storende lagen in de bodem aanwezig zijn. Om het gras optimaal aan te leggen, werd het perceel geploegd en ingezaaid met een Swincosem-combinatie. Nattere bodemcondities hebben echter gezorgd voor verdichting en op bepaalde plaatsen in het perceel zelfs voor spoorvorming. Melkveehouder Frank wil dan ook graag de bodemverdichting in zijn grasklaver perceel opheffen.
B3W volgt het grasklaver perceel op, gelegen aan de huiskavel van Frank. Door middel van twee verschillende machines (Heva Gras Tiller & Evers Grassprofi doorzaaimachine) wordt geprobeerd de bodemverdichting op te heffen. Wil je meer informatie rond dit overtuigingsveld, dan kan je contact opnemen met marijke.gijbels@b3w.vlaanderen.be.
Meer lezen op deze pagina
Beginmeting
Alvorens er effectief gestart werd met het opheffen van de bodemverdichting, werd er een startmeting uitgevoerd overheen de verschillende objecten. Op deze manier kan een effectieve inschatting van de bodemverdichting gemaakt worden overheen de verschillende objecten. Elke machine wordt namelijk afzonderlijk opgevolgd, naast een controle object waar geen bewerking plaatsvindt. Deze beginmeting vond plaats 20 maart 2025 volgens volgend protocol: overheen een strook van 2 meter werd elke 25 cm de bodemverdichting gemeten met behulp van een penetrometer. Hierbij werd de verdichte laag gelokaliseerd alsook de weerstand tot de verdichte laag gemonitord.
Om de invloed van verschillende machines op de bodemverdichting van het grasklaver perceel te onderzoeken, werd samen met Frank besloten gebruik te maken van deze onderstaande machines:
Machine 1: de Heva Gras Tiller, met tanden die 1 meter uit elkaar staan en tot ongeveer 40 cm diep werken.
Machine 2: de Evers Grassprofi doorzaaimachine, die een oppervlakkigere bewerking uitvoert.
Door deze aanpak hoopt Frank meer inzicht te krijgen in de invloed van de verschillende machines op de bodemstructuur en gewasgroei.
Op zaterdag 22 maart is er met de Heva Grass Tiller over het perceel gereden ter opheffing van de bodemverdichting. Op maandag 24 maart werd met de Evers Grassprofi doorzaaimachine de bewerking op een ander gedeelte van het perceel uitgevoerd zoals in onderstaande proefplan zichtbaar is.
Opvolging
De verschillende objecten worden vervolgens op regelmatige basis tijdens het teeltseizoen opgevolgd. Een eerste meting met de penetrometer vond plaats de dag na de desbetreffende toepassing. In onderstaande grafieken worden de verschillende metingen visueel voorgesteld. Er werd duidelijk een verdichte laag waargenomen op +/- 30 cm, dit komt overeen met de ploegzool aangezien Frank tot op +/- 28 cm diepte ploegt. Verder werd ook rekening gehouden met de druk nodig om tot op de verdichte laag te komen. Deze druk geeft een indicatie hoe ‘verdicht’ de ondergrond is.
Eén dag na de toepassing werd al meteen een positief verschil in verdichting zichtbaar, dit zowel voor de Heva Grass Tiller als de Evers Grassprofi. Specifiek voor de Heva Grass Tiller zien we een verschil in de verdichte laag aangezien deze zich na toepassing gemiddeld dieper dan 30 cm bevindt. De pijlen op de grafiek van de Heva gras tiller komen overeen met de tanden van de machine. Voor de Evers Grassprofi merken we veeleer een positief effect op de druk. Deze machine is ook ontworpen voor zijn meer oppervlakkige opheffing.
Meting 1 - 1 april
Dinsdag 1 april werden de verschillende objecten opnieuw opgemeten. Het positief effect verkregen na de twee toepassingen, namelijk het opheffen van de verdichte laag op +/- 30 cm, werd alsnog waargenomen. Echter werd er wel een hogere druk gemonitord. Dit valt mogelijks te verklaren door de drogere weersomstandigheden.
De foto hiernaast geeft een weergave van het object met de Heva grass tiller weer. Ongeveer 2 weken na de toepassing zijn nog steeds de sporen van de tanden zichtbaar in de graszode.
5 mei: eerste maaibeurt
Maandag 5 mei werd het perceel voor een eerste keer gemaaid. Er werd een mooie eerste snede geoogst. Echter, een visueel verschil in opbrengst tussen de verschillende behandelingen (referentie, Evers grassprofi en Heva grass tiller) werd tot op heden nog niet waargenomen. De tanden van de Heva grass tiller waren nog minimaal zichtbaar.
Meting 2 - 30 april
Enkele dagen op voorhand, namelijk op 30 april, werden de verschillende metingen naar bodemverdichting nogmaals uitgevoerd. Onderstaande grafieken tonen mooi het verschil in bodemverdichting tussen de verschillende condities. Bij de referentie (onbehandeld) alsook bij de Evers grassprofi (beluchter) blijft de verdichte laag op ongeveer 30 cm voelbaar. In het geval van de graslandwoeler (Heva grass tiller) werd deze verdichte laag opgehoffen, rond de tanden kan er namelijk tot een diepte van +/- 40-45 cm diep met de prikstok gestoken worden.
Meting 3 - 13 mei
Twee weken na de 1ste snede, namelijk op 13 mei, werd de bodemverdichting opnieuw in beeld gebracht om een idee te krijgen welk effect de verschillende veld betredingen op de bodemverdichting hebben. Het oogsten van een snede gras gaat namelijk gepaard met meerdere veld bewerkingen waaronder het maaien, rooien en ophalen van het gras, maar ook het opnieuw bemesten van het perceel. Wat betreft bemesting koos landbouwer Frank ditmaal uitzonderlijk voor een zuivere kunstmestgift. Wanneer we meer in detail naar bodemverdichting kijken, dan zien we ondanks de vele veld betredingen eenzelfde situatie als bij de vorige meting, namelijk de verdichte laag die werd opgehoffen rond de tanden van de Heva grasstiller.
Tweede snede
Dinsdag 3 juni werd het perceel voor een 2de keer gemaaid. Visueel waren er geen verschillen in opbrengst zichtbaar tussen de verschillende proefobjecten. In het object met de Heva grasstiller zijn de tanden echter wel nog steeds zichtbaar. In de komende dagen zal er opnieuw drijfmest gereden worden. Metingen naar bodemverdichting zullen pas bij de volgende snede opnieuw worden bepaald.
Wat staat er nog op de planning?
In de komende periode voeren we aanvullende metingen uit om te onderzoeken hoe de bodem zich ontwikkelt en hoe de grasgroei verloopt tot aan de eerste snede. Na het maaien herhalen we de metingen om de impact van de verschillende bewerkingen op de bodem te evalueren.